Άκου την επιστήμη

Πόσο έτοιμη είναι η ελληνική γεωργία να αφήσει πίσω τις συμβατικές πρακτικές και να υιοθετήσει πιο βιώσιμες μεθόδους φυτοπροστασίας; Είναι καλό να τρώμε έντομα; Ποιο είναι το πιο παρεξηγημένο ή υποτιμημένο αρθρόποδο; Τελικά, τι ακριβώς μελετά η Ακαρεολογία; Στο σημερινό επεισόδιο ασχολούμαστε με έναν κόσμο που μας περιβάλλει, αλλά σπάνια του δίνουμε την προσοχή που του αξίζει, τον κόσμο των αρθροπόδων, που είναι μικροσκοπικός αλλά έχει τεράστια σημασία για τη γεωργία, τα οικοσυστήματα και τη διατροφική μας ασφάλεια. Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, φιλοξενούμε την καθηγήτρια Εντομολογίας και Ακαρεολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μαρία Παππά. Με πολυετή ερευνητική εμπειρία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μας ξεναγεί στις πολύπλοκες και συχνά αόρατες σχέσεις ανάμεσα σε έντομα, φυτά και μικροοργανισμούς, που καθορίζουν την υγεία των καλλιεργειών και το μέλλον της γεωργίας. Μιλάμε για βιολογική καταπολέμηση, για τα «σήματα» που ανταλλάσσουν τα φυτά με τους εχθρούς τους και για τον κρίσιμο ρόλο που παίζουν οι μικροί οργανισμοί στη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων μας. Μια συζήτηση που μας θυμίζει ότι, πολλές φορές, οι πιο σημαντικές απαντήσεις κρύβονται σε κόσμους που δεν βλέπουμε με γυμνό μάτι.

Έχουμε φτάσει, άραγε, στο σημείο η τεχνητή νοημοσύνη να υπόσχεται να «αναστήσει» ψηφιακά όσους χάσαμε; Και πώς μπορούμε να διαχειριστούμε το γεγονός ότι η σύγχρονη ιατρική συχνά ξεπερνά τα φυσικά όρια της ανθρώπινης αντοχής, ανοίγοντας νέα, δύσκολα ερωτήματα για τη ζωή και τον θάνατο;Τι σημαίνει αξιοπρέπεια στο τέλος του βίου μας; Ποιος αποφασίζει τι είναι «καλός θάνατος»; Και σε ποιο σημείο η τεχνολογία, από πηγή παρηγοριάς, μετατρέπεται σε ηθική πρόκληση; Σε αυτό το επεισόδιο του «Άκου την Επιστήμη» φιλοξενούμε τον καθηγητή Εφαρμοσμένης Ηθικής και Βιοηθικής στο ΕΚΠΑ, Ευάγγελο Πρωτοπαπαδάκη, έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες στο πεδίο της βιοηθικής. Μαζί του επιχειρούμε να φωτίσουμε τα πιο δύσκολα και συχνά ανομολόγητα ερωτήματα, από την ευθανασία και την αυτονομία του ασθενούς έως τη δημιουργία «ψηφιακών κλώνων» των νεκρών και τις νέες μορφές παρουσίας που επιτρέπει η τεχνητή νοημοσύνη.

Πώς ζούμε μέσα σε μια πόλη η οποία αλλάζει τόσο γρήγορα που δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε; Οι δρόμοι γεμίζουν βαλίτσες, οι γειτονιές αλλάζουν φυσιογνωμία και η κατοικία, από προσωπικό καταφύγιο, μετατρέπεται ολοένα περισσότερο σε επενδυτικό «προϊόν». Μέσα σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα η σχέση μας με την πόλη γίνεται πιο σύνθετη, αλλά και πιο αποκαλυπτική ως προς το πώς θέλουμε τελικά να ζούμε.Τι σημαίνει, λοιπόν, να κατοικείς σε μια πόλη που αλλάζει πρόσωπο, λόγω των Airbnb, του τουρισμού, των μετακινήσεων, των μικρών και μεγάλων μεταμορφώσεων που υφίσταται καθημερινά; Και τι έχει απομείνει από εκείνη τη υπόσχεση της μοντέρνας κατοικίας που στόχο είχε κάποτε να κάνει τη ζωή μας πιο ανθρώπινη και πιο οργανωμένη;Στο νέο επεισόδιο της σειράς podcast «Άκου την επιστήμη» ο Γιάννης Πανταζόπουλος συζητά με τον επίκουρο καθηγητή του ΕΜΠ Εμμανουήλ Σταυρακάκη για το πώς κατοικούμε σήμερα, τι σημαίνει να ζεις σε μια πόλη που αλλοιώνεται και αναγεννιέται με διαφορετικό τρόπο.​

Με μια πορεία που ξεκινά από τα αμφιθέατρα της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και φτάνει έως τα πρωτοποριακά ερευνητικά κέντρα των Ηνωμένων Πολιτειών, η κ. Γαζούλη έχει αφιερώσει την επιστημονική της διαδρομή στη νανοϊατρική, έναν ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο που υπόσχεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε και θεραπεύουμε τις ασθένειες.Το ερευνητικό της έργο επικεντρώνεται στη μοριακή και γενετική βάση των νοσημάτων, με έμφαση στις αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις παθήσεις, αλλά και στον καρκίνο. Παράλληλα, αξιοποιεί τις δυνατότητες της νανοτεχνολογίας για τη στοχευμένη ανίχνευση καρκινικών κυττάρων, τη βελτιωμένη απεικόνιση και τη στοχευμένη χορήγηση φαρμάκων.Στη συνέντευξή της στο επεισόδιο αυτό της σειράς «Άκου την επιστήμη», η διακεκριμένη Ελληνίδα επιστήμονας σκιαγραφεί τη νέα συναρπαστική εποχή της ιατρικής, εκεί όπου η βιολογία, η χημεία και η νανοτεχνολογία συναντώνται για να προσφέρουν καινοτόμες λύσεις σε μείζονες προκλήσεις, όπως ο καρκίνος, οι φλεγμονώδεις και οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις.

Στο νέο επεισόδιο του podcast «Άκου την Επιστήμη» φιλοξενούμε την κ. Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, παθολόγο και καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. Μαζί της θα συζητήσουμε για ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα των τελευταίων ετών, την αύξηση των περιστατικών καρκίνου σε άτομα κάτω των 50 ετών. Αναλύουμε τους παράγοντες που έχουν συμβάλει σε αυτή την εξέλιξη, τον τρόπο ζωής, το περιβάλλον, την τεχνολογία, αλλά και την πρόοδο που έχει συντελεστεί στην έγκαιρη διάγνωση. Παράλληλα, εξετάζουμε τους βασικούς πυλώνες της μακροζωίας –διατροφή, σωματική άσκηση, ύπνος, διαχείριση άγχους–, καθώς και τις σοβαρές επιπτώσεις του καπνίσματος και της υπερκατανάλωσης αλκοόλ. Η συζήτηση επεκτείνεται και σε ένα καυτό ζήτημα για τη χώρα μας, την παχυσαρκία, που αφορά σχεδόν τα δύο τρίτα του ενήλικου πληθυσμού. Η κ. Ψαλτοπούλου εξηγεί τους λόγους που διαμορφώνουν αυτή την πραγματικότητα, τη σημασία της μεσογειακής διατροφής, την επίδραση της οικονομικής κρίσης και τις αναγκαίες πολιτικές δημόσιας υγείας. Τέλος, μοιράζεται πρακτικές και εφαρμόσιμες συμβουλές για όσους θέλουν να βελτιώσουν τις συνήθειές τους και να χτίσουν ένα πιο υγιές μέλλον.